Mońki: od zaścianka szlacheckiego do współczesnego miasta

Tego szuakmy w Mońkach

Przekonaj się, co kryje się pod najczęściej wyszukiwanymi frazami internautów, takimi jak: Mońki, praca Mońki, pogoda Mońki, Mońki sklep, SP1 Mońki.

Jeśli jesteś osobą, która chce dowiedzieć się czegoś więcej o Mońkach, tutaj możesz przeczytać kilka słów o ich historii.

Mońki to miasto położone między Narwią a Biebrzą, znane ze swojego wyjątkowego krajobrazu i dzikości. Te ziemie mają ogromne wartości przyrodnicze, turystyczne i historyczne, szczególnie ze względu na swoje położenie zaledwie 10 km od serca Biebrzańskiego Parku Narodowego. Mońki, liczące około 12 tysięcy mieszkańców, stanowią bramę do tego unikalnego obszaru bagien i torfowisk.

Miasto jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej i jest wyjątkowe w skali kraju. Pomimo braku bogatej historii czy specjalnych atrakcji, Mońki stały się znaczącym ośrodkiem na Podlasiu, przewyższając nawet sąsiednie miasta z długą tradycją, takie jak Knyszyn i Goniądz.

Najstarsze wzmianki o Mońkach pochodzą z XVI wieku, opisując mały zaścianek szlachecki z kilkoma chałupami. Nazwa Miasta, Mońki, pochodzi prawdopodobnie od nazwiska "Moniek" lub od słowa "monja", co w języku białoruskim oznacza brzuch. Miasto jest też związane z nazwiskiem Stanisława Moniuszki, znanego kompozytora oper narodowych.

Pierwsze oficjalne wzmianki o przysiędze wierności Koronie Polskiej przez wieś szlachecką Mońki pochodzą z roku 1569. W kolejnych latach miasto pozostawało obiektem sporadycznych informacji, ze wzmiankami z 1676 r., opisującymi posiadłości szlacheckie, oraz z roku 1784. Zachowały się także plany osady z lat 1897-1902, które są przechowywane w zbiorach rosyjskich.

Początkowy rozwój Moniek był związany z pobliskimi carskimi koszarami w Hornostajach, oddalonymi o około 2 km, oraz słynną cegielnią Józefa Roszczewskiego. Kolejnym czynnikiem wpływającym na rozwój miasta była budowa szosy Osowiec - Knyszyn w 1895 r., co przyspieszyło transport towarów i stworzyło podstawy dla rozwoju osady. Przed 1900 r. uruchomiono pocztę i telegraf.

Osada rozwijała się korzystnie, a w 1920 r. powstała parafia rzymskokatolicka, obejmująca 19 wsi. To przyczyniło się do dalszego wzrostu miasta, powstania szkoły powszechnej, sklepu oraz cotygodniowych targów. Mońki uzyskały przywileje handlu zbożem z zagranicą i ulgi w handlu wewnętrznym. Budowa kościoła Matki Boskiej Częstochowskiej i św. Kazimierza rozpoczęła się w 1921 r. i została zakończona w 1935 r. przy użyciu cegły z rozebranych koszar carskich w Hornostajach. Kościół w stylu neobarokowym został konsekrowany w 1931 r. przez biskupa Jałbrzykowskiego.

W 1954 r. utworzenie siedziby powiatu w Mońkach było przełomowym wydarzeniem w historii tej małej miejscowości, która wcześniej była tylko osadą kolejową. W chwili powstania powiatu Mońki zamieszkiwało zaledwie około 250 osób, mieszkających w 24 drewnianych chałupach bez dostępu do prądu czy kanalizacji. Głównym organem władzy w powiecie była Powiatowa Rada Narodowa, która miała do rozwiązania trudne zadania, takie jak brak infrastruktury, jedna siedmioklasowa szkoła podstawowa i brak wykwalifikowanej kadry. Stopniowo zaczęli napływać nowi mieszkańcy z pobliskich miast, takich jak Ełk, Grajewo i Białystok.

W Mońkachpojawiły się instytucje takie jak Powiatowy Komitet PZPR, Związek Młodzieży Polskiej (ZMP) oraz Milicja Obywatelska. Pod koniec lat 50. podjęto decyzję o budowie bloków mieszkalnych, z których trzy pierwsze oddano do użytku w 1959 r. W 1955 r. wybudowano także powiatowy dom kultury z kinem o nazwie "Sputnik". Mońki stawały się coraz częściej miejscem wizyt delegacji władz wojewódzkich. To wszystko symbolizowało nowy etap rozwoju miasta po utworzeniu siedziby powiatu.

W Mońkach w latach 70-tych i na początku lat 80-tych funkcjonowały już niezbędne instytucje publiczne i kulturalno-oświatowe, które były nieodłącznymi elementami życia miasta i siedziby powiatu. Wśród tych instytucji znajdowały się poczta, szpital, biblioteka, żłobek, straż pożarna, stacja benzynowa oraz dworzec kolejowy.

Osiągnięciem było otwarcie domu rencisty, który był jednym z niewielu tego typu obiektów w regionie. Na obrzeżach miasta utworzono także obszerny park-rezerwat o powierzchni 7 ha, a miasto wzbogaciło się o nowe tereny zielone, rekreacyjne i skwery. Gminna Spółdzielnia rozwijała się dynamicznie, a w 1973 r. otwarto nowy dom towarowy.

W 1975 r. Mońki zdobyły nieoczekiwane uznanie w prestiżowym konkursie małych miasteczek "Mistrz Gospodarności", zajmując pierwsze miejsce w skali kraju. Nagrodą była lokacja samolotu w centrum miasta, choć później przekazano go do muzeum w Łasku, a na jego miejsce przyszła inna atrakcja, "Iskra".

W 1976 r. po raz pierwszy zorganizowano ogólnopolskie "Święto Ziemniaka", które było inicjatywą Dyrektora Monieckiego Ośrodka Kultury, Włodzimierza Zmarzlika. To święto było okazją do podziękowania rolnikom za ich plony i zaproszenia do wspólnej zabawy. Z biegiem lat stało się coraz bardziej popularne, a rejon moniecki zyskał przydomek "zagłębie ziemniaczane".

Kompleks informacji w jednym miejscu

Fakty
Pogoda
Dane statystyczne